فراز و فرود مسکن و بورس

بررسی 5 بازار اصلی دارایی در کشور در سال گذشته و چشم اندازی به آینده این بازارها در سال 94

بورس ، سکه ، ارز ، ساختمان و سپرده های بانکی پنج بازار اصلی کشور هستند که سمت و سو و شکل دارایی ها را در اقتصاد ایران تعیین می کنند. بدیهی است گرایش فعالان اقتصادی به هرکدام از این بازارها مانند هر بازار دارایی دیگر تابع انتظارات افراد از بازده این بازارها در آینده است. افراد با توجه به مازاد وجوه خود – آن چه در ادبیات اقتصادی به عنوان اضافه بر مصرف کنونی شناخته می شود – مصرف شان در زمان حال را برای مصرف بیشتر در آینده به تعویق می اندازند و باتوجه به فرصت های سرمایه گذاری پیش روی خود ، اقدام به انتخاب یک یا چند دارایی در سبد دارایی ها خود می کنند. برهمین اساس بررسی روند گذشته هرکدام ازبازارهای دارایی در کشور تعیین کننده انتظارات آتی و چشم انداز این بازارها در آینده می باشد.

مردانی که با گرگ ها نمی دوند

تبعات بحران مالی 2008  در روابط سیاسی کشورهای منطقه یورو

بحران مالی 2008 در حالی از ریشه های خود در بازار مسکن و اعتبارات آمریکا سربرآورد که تبعات آن در سطح گسترده به تمام بازارهای مالی جهانی شده سرایت کرد. بورس های لندن ، دبی و ژاپن از جمله بازارهای مهم جهانی هستند که همراه با بازار اوراق بهادار نیویورک و نزدک به کام بحرانی فرورفتند ، که به عنوان بزرگترین بحران از دهه 1930 تا کنون شناخته می شود. اما آن چه که بعد از آن در دو سوی اقیانوس اطلس رخ داد متفاوت بود. در غرب منطقه آتلانتیک ، ایالات متحده آمریکا ، به مدد ملی سازی های گسترده بانک ها و نهادهای مالی در معرض ورشکستگی و سیاست های پولی بی سابقه (معروف به تسهیل مقداری) فدرال ریزرو توانست با اعمال سیاست های پولی نامتعارف ، طی شش سال اقتصاد خود را احیا کند به طوری که در نوامبر سال جاری میلادی به نرخ بیکاری زیر 6% دست پیدا کرد. این در حالی بود که در طرف دیگر این منطقه اوضاع به گونه ای دیگر رقم خورد. کشورهای اتحادیه اروپا با وجود شروع سیاست های متفاوتی چون ریاضت اقتصادی ، افزایش مالیات ها و کاهش مخارج دولتی و اخیرا با متوسل شدن به سیاست تسهیل مقداری تمام تلاش خود را برای خروج از بحران انجام دادند ، اما هنوز این منطقه با سطوح بالای بیکاری و بحران بدهی در برخی اعضای خود (از جمله یونان اسپانیا و پرتغال) دست و پنجه نرم می کنند.

روز بعد از توافق

بعد از برداشته شدن تحریم ها چه اتفاقی می افتد؟

از زمان تبلیغات انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری سال 92 ، دوگان «تحریم – رشد اقتصادی» یکی از مدل های اصلی ارزیابی نقش تحریم ها در اقتصاد سیاسی کشور بود. از این دیدگاه ، تحریم ها هسته اصلی قطع مبادلات مالی و تجاری حیاتی اقتصاد ایران و موجد تورم و رکود سال های 91 تا 93 بوده است. این دیدگاه با اشاره به ضعف های اقتصاد ایران در وابستگی به درآمد های نفتی و ارز ارزان برای تامین واردات ، بیان می کند تحریم فروش نفت و مبادلات ارزی بانک مرکزی و بانک های تجاری را قطع کننده دو شریان اصلی اقتصاد ایران بوده و تا باز شدن دوباره این شاهراه های مبادلاتی انجام هر فعالیت اقتصادی در کشور بی نتیجه یا با بازدهی اندک همراه خواهد بود.

در روزها پایانی باقی مانده به ضرب الاجل مذاکرات هسته ای ، سوال مهم پیش روی تحلیل گران اقتصادی سیاسی این است که در صورت حصول به توافق نهایی و برداشته شدن تمام تحریم ها به صورت یکجا ، مسیر آینده اقتصاد ایران به چه شکل خواهد بود؟

اقتصاد رانتی ایران

تحلیل اقتصاد رانتی ایران بر اساس چارچوب تحلیل «چرا ملت ها شکست می خورند»

اولین باری که با کتاب چرا ملت ها شکست می خورند آشنا شدم ، در کلاس تاریخ عقاید اقتصادی دکتر پیغامی بود. استاد عزیز از اقتصاددان ترکیه الاصل دانشگاه MIT صحبت کردند و مطالعه کتاب ایشان را به همه توصیه کردند. برای این که از مطالعه کتاب ژید و ریست خسته شده بودم ، از استاد خواستم تا کتاب «چرا ملت ها شکست می خورند» را برای امتحان بخوانم. استاد عزیز بسیار استقبال کردند و فرمودند برای پایان ترم بر اساس چارچوب تحلیلی ارایه شده در این کتاب ، گزارشی از وضعیت توزیع رانت در اقتصاد ایران بنویسم.

در ادامه مطلب ، سعی کردم مانند عاصم اوغلو با یک رویکرد تاریخی روند شکل گیری ساختار توزیع قدرت و به تبع آن توزیع رانت را از انقلاب مشروطه به بعد در اقتصاد ایران بررسی کنم.

امیدوارم مطلب مفیدی باشد. منتظر نظرات دوستان درباره این تحلیل هستم.

لذت ببرید.

معرفی کتاب "چرا کشورها شکست می خورند؟"

                            


               

معرفی کتاب «چرا ملت ها شکست می خورند»

دارون آسم اوغلو برای اقتصادخوان های ایرانی که از وضعیت آموزش اقتصاد ایران که هنوز در انقلاب صنعتی درجا می زند خسته شده اند و سعی می کنند در مرز دانش اقتصاد حرکت کنند اسمی آشناست. اقتصاددان ترکیه ای دانشگاه MIT که دغدغه توسعه جهان سوم او خیلی معروف است. یادم می آید زمانی که در کلاس تاریخ عقاید اقتصادی دکتر پیغامی ، استاد فرمودند : «امید می رود ایشان یکی از نوبلیست های آینده باشند» خیلی از این حرف استقبال نکردم ، اما زمانی که «چرا ملت ها شکست می خورند» را به عنوان منبع امتحان مطالعه کردم ، ایشان را یکی از اقتصاددانان متفکر قرن 21 شناختم که شاید افتخار دریافت نوبل اقتصاد را پیدا نکند ، اما بدون شک یکی از اقتصاددانانی است که در اندیشه توسعه گرایی در جهان سوم اثر گذار خواهد بود.

در این پست «چرا ملت ها شکست می خورند» را به شما معرفی می کنم. خلاصه و نقدی از این کتاب هم توسط مرکز پژوهش های مجلس در فضای وب منتشر شده است.

یک گام در گذر از «دولت» به «بخش عمومی»

یک گام در گذر از «دولت» به «بخش عمومی» در سایه تحریم ها

دعوای استقلال اقتصاد از درآمدهای ناشی از فروش نفت ، همواره یکی از مسایل اقتصادی مهم سه دهه گذشته اقتصاد ایران بوده است. وابستگی تام و تمام بودجه دولت – به عنوان مهمترین جزء اقتصاد دولتی کشور – مشکلات زیادی از استقلال دولت از طبقات مردمی تا کسری بودجه های شدید در اثر نوسانات قیمت نفت و عدم تحقق درآمدهای برآورد شده و تورم های بالا و... را به بار آورد.

در میان بحث و جدال میان قایلان به استقلال نفتی و تکنوکرات هایی که جدا شدن اقتصاد ایران از درآمد نفتی را یک رویا می دیدند ، بر این نکته اتفاق نظر وجود داشت که اگر قرار باشد جایگزینی برای درآمدهای نفتی وجود داشته باشد چیزی بهتر از مالیات نخواهد بود. برخلاف درآمدهای نفتی که منبع اصلی رانت خواری و تضاد طبقاتی و توسعه نامتوازن کلان شهرها و روستاها در اقتصاد ایران است ، از اثرات اصلی مالیات ها در تمام نظام های اقتصادی ، بازتوزیع درآمد در اقتصاد ملی و کم شدن فاصله طبقات اقتصادی و اجتماعی است. به علاوه ، دولتی که برای کوچکترین مخارج خود وابسته به مالیات گیری از اصناف مختلف اقتصاد کشور است ، برای هر طرح و پروژه و اقدام خود مجبور است به دموکراتیک ترین شکل ممکن منافع تمام اقشار جامعه را در نظر بگیرد. تامین مالی دولت از طریق مالیات گیری اثری در ترازنامه بانک مرکزی ندارد و تورم زا نخواهد بود.

با وجود این اتفاق نظر درباره مزایای مالیات ، در سه دهه گذشته هیچ کدام از طرفین نزاع بالا در افزایش سهم مالیات ها در درآمد ملی توفیقی پیدا نکردند. علت اصلی این عدم توفیق قیمت بالای نفت در سال های گذشته و بی نیازی دولت ها از استفاده از مالیات بود ، کاری که به شدت به ضرر کمپین انتخاباتی دولت های تمام می شد.

اما در دولت حاضر ، فروش پایین نفتی و افت قیمت نفت باعث شد دولت به طور جدی به فکر استفاده از مالیات ها در بودجه سال 93 بیفتد.

غلبه سیاست و چالش اخلاق حرفه ای

]

بالاخره دولت برای مبارزه با چالش های اقتصادی دست به اعمال سیاست های ّّ«خارج از مذاکرات» زد. سه شنبه هفته گذشته سخنگوی هیئت دولت با حضوردر برنامه تیتر شبکه خبر ابعاد تصمیم شجاعانه دولت در حذف سهمیه بنزین یارانه ای خودروهای شخصی را برای ملت تشریح کرد. اگرچه اتخاد این تصمیم برای کمپین انتخاباتی رییس جمهور هزینه هایی ایجاد خواهد کرد اما حذف سهمیه خودروهای شخصی - یا بهتر بگوییم حذف یکی از مهمترین اجزاء یارانه انرژی کشور - اقدامی است که ضرورت آن بارها از سوی کارشناسان اقتصادی به دولت های مختلف گوشزد شده بود و اما متاسفانه خاطر تبعات اجتماعی - سیاسی آن نادیده گرفته شده و مشکلات زیادی را برای اقتصاد ایران به وجود آورده بود.

این اقدام به جا و کارشناسانه اما در گوشه و کنار توسط رسانه های منتقد دولت به سختی مورد نقد قرارگرفت. نقد سیاست گذاری ها همواره وظیفه رسانه کارشناس و متعهد بوده و هست اما نکته این است که بخش ریادی از مخالفت با حذف یارانه انرژی بیش از این که شایسته عنوان نقد باشند شبیه سرزنش های کور و غیر کارشناسانه ای هستند که به شدت از انگیزه های سیاسی تغذیه می شوند نه از بررسی های کارشناسانه.

چه کسی به شما اجازه داده است ؟

در تلاطم روزهای داغ تبلیغات و مناظرات انتخابات 92 بود که هر از گاهی خبر رونمایی از برنامه جامع ! اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی ، عمرانی یک کاندیدا روی سایت های خبری می رفت. این ابداع نو در کمپین های انتخاباتی کاندیداهای ریاست جمهوری کشور ، البته یک پیشرفت در رفتار حرفه ای تبلیغاتی نامزدهای این کشور بود اما از ادامه همان خلق و خوی اشتباه «دولت مردی» مردان سیاست ما در شکلی نو خبر می داد.

بررسی حجم ادبیات سازی و برنامه ریزی کلان کشور در دهه اخیر به روشنی نشان می دهد که اقتصاد ایران هیچ کمبودی در زمینه برنامه و هدف ندارد. تیم های فعال و کارشناس از دانشگاه های مختلف در نهادهای مطالعاتی کشور (نهادهای وابسته به مجمع تشخیص مصلحت نظام ، و ... ) در دهه گذشته سند های بالادستی سیاست گذاری کشور را تدوین کردند که همه آن ها به واسطه ابلاغ از سوی رهبر انقلاب یا تصویب در مجلس به قانون تبدیل شده است. 

عنوان های آشنایی چون سیاست های کلی اصل 44 ، سیاست های اقتصاد مقاومتی ، برنامه های توسعه و ... که وظیفه جهت دهی به تصمیم گیری های کشور را دارند.

اما چیزی که تا به الان در منش «دولت مردی» دولت های ما بوده است ، ادامه همان روند «سوپرمن نمایی» و بی توجهی به ساختار سیاسی و نهادهای تصمیم ساز کشور است. چه کسی به دولت مردان ما اجازه داده که خارج از چارچوب اسناد بالادستی کشور عمل کنند؟

بازی خطرناک دولت در مذاکرات

در دو ماه باقی مانده به انتهای فرصت مذاکرات ، تمام تخم مرغ های ملت در یک سبد قرار گرفته است.  تیم کار کشته سیاسی - رسانه ای دولت در این مقطع حساس تعیین سرنوشت ملت و نسل های آینده این کشور را به میز مذاکره گره زده است که شکست در آن همه ما را غرق خواهد کرد. دولت یازدهم تمامی زمین های بازی اش را به یک زمین تبدیل کرده و شکست در این یک زمین یعنی شکست کامل دولت و از دست دادن انتخابات مجلس و ریاست جمهوری 94 .البته قدرتی که ساختار سیاسی جمهوری اسلامی به دولت های خود داده است (درست یا غلط) باعث شده که تمام حوزه های زندگی ملت هم به یک موضوع بستگی پیدا کند که شکست در آن شکست ملت باشد در اقتصاد و سیاست. دولت دارد با دست خالی به مذاکره می رود.

ساختارهای سیاسی همیشه گریبان اقتصادها را می گیرند.

علی رغم آن چه در مدل های اقتصادی Given و یا بهتر Hidden در نظر گرفته می شود ، ساختار روابط سیاسی بین ملت ها نقش محوری در وضعیت اقتصادهای ملی و اتحادیه های منطقه ای دارند. در این گپ نوشت سعی کردم عنصر «وحدت» را به عنوان مهمترین اصل ایدئولوژی سیاسی اسلام وارد تحلیل اقتصادهای مسلمان کنم. 

این گپ نوشت البته با توجه به اطلاعات دانشجویان اقتصاد نوشته شده است ، اما برای مخاطبان غیر اقتصادی هم قابل فهم و نظر دهی است. 

یاعلی