نقدی بر کتاب اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران با غرب محسن رنانی
محسن رنانی , استاد اقتصاد دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان , چهره ای است که برای دانشجویان و اساتید اقتصاد ایران آشناست. تسلط بر شرایط اقتصاد ایران , استقلال فکری , گرایش سیاسی به جبهه چپ اصلاحات , و رویکرد نهادگرایی در علم اقتصاد ویژگی هایی هستند که جامعه علمی ایران ایشان را بدان iها می شناسد.
اثر اخیر ایشان , اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران که چند فصل آن در آستانه انتخابات ریاست جمهوری یازدهم در فضای سایبر انتشار یافت , کتابی است مثل تمامی دیگر کارهای ایشان نو و البته بحث برانگیز که درآن از مناقشه اتمی میان ایران و غرب به عنوان راهبرد غرب برای حل وابستگی نفتی خود به منطقه خاورمیانه نام برده می شود .
گذشته از ساختار سیاست زده و ادبیات احساسی مقدمه کتاب که آن را شکل از یک تحلیل فاخر علمی دور ساخته است , صاحب نظرانی به نقد علمی این کتاب از منظر علم اقتصاد پرداخته اند.
در این جا , به بیان نقد و خلاصه دکتر محسن مسرت بر این کتاب که در شماره 293 ماهنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی منتشر شد می پردازیم.فایل اصلی مقاله دکتر مسرت در پیوست خدمت دوستان ارایه می گردد.
خیلی ممنون
یاعلی
بسم الله الرحمن الرحیم
محسن رنانی را می توان از نادر کارشناسان اقتصادی ایران دانست که شناختی گسترده از تاثیر پذیری متقابل روابط اجتماعی و روان شناسی با اقتصاد ملی دارد . او در کتاب اخیر خود تزهایی مطرح کرده است , که ارزیابی انتقادی آن ها گریز ناپذیر است به ویژه اینکه تحلیل های او هم برای نسل های آینده کشور و هم برای کشورهای نفت خیز سرنوشت ساز است.
او در کتابش نوشته است , نخست در دوران ریاست جمهوری خاتمی طرحی چند صد صفحه ای در اختیار دولتمردان قرارداده است , که در بردارنده تحلیلهایی از رفتار غرب و آمریکا در راستای مناقشه اتمی ایران و راهکارهایی درباره عملکرد صحیح دولت ایران درمقابل آن می باشد. در این جا نخست کوشش می شود طرحی کلی از تزهای ایشان در این کتاب ارایه دهیم.
1- غرب با مشکلات ساختاری و بحران های محتملی روبرو است که برای حل آن ها نیازمند دست زدن به یک جراحی بزرگ است. اعتیاد به نفت , پیشروی آب های اقیانوسی که ثروت های غرب را به خطر می اندازد , بحران زیست محیطی و... که درنهایت سیادت اقتصادی و سیاسی غرب را درجهان با خطر مواجه کرده است.
2- انجام این جراحی بزرگ از طریق خود غربی ها ممکن نیست بلکه نیازمند یک فشار از بیرون است تا سیستم از درون خود را با شرایط جدید منطبق کند.
3- اهرم فشار غرب برای حل مشکل خود , افزایش کنترل شده بهای نفت است تا از طریق آن با افزایش قیمت نسبی منابع انرژی فسیلی , راه را برای جایگزینی انرژی های نوپدید مثل انرژی خورشیدی برای اقتصاد خود فراهم کند. این جاست که غرب قبل از اتمام نفت دنیا از آن بی نیاز خواهد شد.
4- تلاش های ناکام غرب برای جلوگیری از ایران هسته ای , گیر افتادن در باتلاق عراق و افغانستان و... ظاهرسازی های غرب برای ایجاد یک بحران کنترل شده در منطقه خاورمیانه است تا از این طریق بهای نفت به آرامی رو به افزایش بگذارد. (بازی خود آچمزی غرب در مقابل ایران - تحلیل بر اساس نظریه بازی ها )
5- راه حل پیشنهاد شده رنانی , تغییر راهبردی و استراتژیک جمهوری اسلامی برای ایجاد یک شوک منفی به بازار نفت است. خصوصا ایفای نقش شیخوخت رهبر معظم انقلاب در ایجاد ارتباط با کشورهای منطقه برای ایجاد توافق و خنثی کردن نقشه غرب. (...که عصای شما از نقش تزیینی به درآید و نقش تاریخی خود را انجام دهد . نامه رنانی به رهبر انقلاب 27 مهر 87 )
اما چکیده نقدهای محسن مسرت :
1- آمریکا راه های کم هزینه تر و آزموده شده تری دارد که نیازی به استفاده از ابزار پرخطر و پرهزینه به راه انداختن دعوی هسته ای با ایران نخواهد داشت . مانند ورود به اتحاد اپک به عنوان سومین تولیدکننده بزرگ نفت جهان یا استفاده از متحدین منطقه ای برای مدیریت طرف عرضه بازار نفت . همچنان که بارها عربستان این کار را برای او انجام داده است .
2- ساختار سیاسی ایالات متحده آمریکا , نشان می دهد منافع گروه سرمایه دار مسلط بر سیاست های امروزین ایالات متحده (نزدیک به جناح جمهوری خواه ) باقی ماندن الگوی نفتی و فسیلی انرژی به عنوان الگوی مسلط جهانی است. اقدامات جرج بوش در دوران ریاست جمهوری خود برای افزایش تولیدنفت در خلیج مکزیک گواه این مدعاست .
3- استفاده از نفت به عنوان یکی از مهمترین کالاهای جهانی که در مبادلات خود از دلار استفاده می کند , یکی از مهمترین پایه های حفظ امپریالیسم پولی ایالات متحده در جهان می باشد.
4- متد علمی استفاده شده رنانی , نظریه بازی ها می باشد. در این روش , می توانیم رفتار بهینه عقلایی بازیگران دخیل در یک صحنه را باتوجه به فروضی که در نظر داریم به دست بیاوریم , اما هیچ گاه نمی توانیم با استفاده از نظریه بازی ها درستی یا نادرستی فروض خود را آزمون کنیم . اگر فرض کنیم که آمریکا برای حل بحران انرژی خود نیازمند به راه انداختن مساله هسته ای با ایران است و اگر فرض کنیم که این عمل باعث ایجاد مسایل گفته شده در کتاب مناقشه اتمی برای ایران می شود , پس رفتار بهینه ما ترک مناقشه هسته ای است. اما آیا این فروض فروض صحیحی هستند؟ دیدیم که تمامی استدلالات بالا شواهد و تحلیل هایی بر اساس واقعیت بازار جهانی نفت و مناسبات واقعی سیاسی جهانی و داخلی آمریکا در رد فروض کتاب اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران است.
این مقاله همچنین به بررسی دوباره این سوال می پردازد که آیا افزایش بهای نفت برای منافع ملی ایران زیان بار است؟ یافتن پاسخ این سوال را به خود خواننده در مراجعه به اصل مقاله واگذار می کنیم .
دریافت
عنوان: نقد بر کتاب رنانی از مسرت
حجم: 1.42 مگابایت
